Psychika ludzka, psychika człowieka, psychologia zdrowia psychicznego, psychika i zdrowie.

Leczenie farmakologiczne bywa odrzucane z ró¿nych powodów. Mog¹ to byÌ obawy przed dzia³aniem samego leku, przed statusem pacjenta, a mo¿e te¿ byÌ tak, ¿e osobie z depresj¹ trudno jest przyj¹Ì prawdê o swojej chorobie i sztywno trzyma siê w³asnej, niechêtnej leczeniu, koncepcji swojego problemu.
Obawy przed dziaÂłaniem leku

Wiele osób, nie znaj¹c dzia³ania leków przeciwdepresyjnych, s¹dzi, ¿e posiadaj¹ one przemo¿n¹ chemiczn¹ si³ê. Nies³usznie wyobra¿aj¹ sobie, ¿e mog¹ prze¿ywaÌ coœ podobnego do dzia³ania narkotyków, stan odurzenia, g³êbokiej psychicznej zmiany b¹dŸ w jakiœ inny sposób utrac¹ kontrolê nad swoj¹ psychik¹. Obawy dotycz¹ tego, czy pozostan¹ w trakcie i po leczeniu tymi samymi osobami, czy ich psychika nie straci swojej naturalnej sprawnoœci i regulacji. Prawda jest inna i doœÌ prozaiczna. Osoba w depresji ju¿, niestety, nie cieszy siê sprawnoœci¹ swoich biologicznych mechanizmów, zaœ leki przeciwdepresyjne maj¹ szansê te mechanizmy usprawniÌ, a nawet ca³kowicie wyregulowaÌ. Trudno w dzia³aniu tych leków dopatrywaÌ siê jakiejœ przemo¿nej si³y, odmiennej ni¿ w wypadku innych leków stosowanych w medycynie. Nie nale¿y do rzadkoœci, ¿e dzia³anie to jest raczej zbyt s³abe, a nawet ¿adne, co zmusza do zalecenia przyjmowania innego preparatu.

Mimo i¿ leki przeciwdepresyjne nie nale¿¹ do uzale¿niaj¹cych, spotyka siê czasem mityczne przeœwiadczenie, ¿e osoba, która rozpocznie leczenie lekami przeciwdepresyjnymi, nie bêdzie mog³a ju¿ z tego leczenia zrezygnowaÌ. Rzeczywiœcie wiele osób przyjmuje te leki d³ugotrwale, ale na skutek w³asnej decyzji i przewlekania siê b¹dŸ nawracania choroby, a nie w mechanizmie lêkowego uzale¿nienia analogicznego do uzale¿nienia od alkoholu b¹dŸ innych grup leków (np. benzodiazepin).

Bardziej uzasadnione sÂą natomiast obawy przed objawami ubocznymi leku. Te w medycynie spotykamy zawsze. W wypadku wielu lekĂłw przeciwdepresyjnych praktycznym problemem jest przybĂłr wagi. SzczĂŞÂśliwie problem ten jest jednak znaczÂąco mniejszy niÂż w przypadku stosowanych w psychozach neuroleptykĂłw; one to g³ównie zapracowaÂły na z³¹ opiniĂŞ lekĂłw psychotropowych, o ktĂłrych myÂśli siĂŞ czasem jako o lekach zmieniajÂących wyglÂąd czÂłowieka. W wypadku lekĂłw przeciwdepresyjnych dziaÂłanie to dotyczy tylko czĂŞÂści lekĂłw, o starszej historii, podczas gdy nowe preparaty takie jak: wenlafaksyna, moklobemid, fluoksetyna, paroksetyna czy citalopram takiego dziaÂłania sÂą pozbawione, albo ryzyko wzrostu masy ciaÂła jest niewielkie. Podobnie teÂż jest w przypadku innych objawĂłw ubocznych, np. dotyczÂących ukÂładu kr¹¿enia, wystĂŞpujÂących w przypadku lekĂłw starszej generacji – obecnie moÂżliwoÂści doboru odpowiedniego leku, dobrze tolerowanego, sÂą duÂże.
Obawy przed statusem pacjenta

Jest zrozumia³e, ¿e nie chce siê byÌ pacjentem i to pacjentem korzystaj¹cym z leczenia u psychiatry. Wchodzi siê wtedy w kr¹g osób, które mog¹ czuÌ siê w jakiœ sposób upoœledzone. Choroba, ale szczególna, dotycz¹ca swoich emocji, nastroju, myœli i d¹¿eù. Z bólem trzeba powiedzieÌ, ¿e mo¿e zdarzyÌ siê reakcja niechêci ze strony bliskich, przyjació³, prze³o¿onych w pracy. Nawet lekarze psychiatrzy nie s¹ wolni od pokusy traktowania swoich pacjentów z góry, jak jakieœ zepsute maszyny. Mimo akcji popularyzuj¹cych depresjê, mimo nawet pewnej mody na to okreœlenie, konkretny cz³owiek chory na depresjê nieraz pozostaje ze swoj¹ chorob¹ sam. UdaÌ siê po pomoc to te¿ przyznaÌ siê do w³asnej ograniczonoœci, do bezradnoœci nawet, a to mo¿e byÌ tym, przed czym niejedna z osób chorych na depresjê broni siê zawziêcie. To wszystko sk³ada siê na to, ¿e trudno zdobyÌ siê na tê pierwsz¹ wizytê u lekarza. Bywa ona bardzo wa¿na. Pierwsze doœwiadczenie kontaktu z psychiatr¹ mo¿e niestety podtrzymaÌ te wszystkie obawy, mo¿e te¿ byÌ doœwiadczeniem pozytywnym, zmniejszaj¹cym niepokój i podtrzymuj¹cym nadziejê, ¿e nie bêdzie siê ju¿ zmaga³o ze swoj¹ chorob¹ samemu, ale w sojuszu ze swoim lekarzem.
Odmienna koncepcja swojego problemu
Depresja jest schorzeniem niejako rozpostartym miĂŞdzy tym, co psychiczne a co biologiczne. To biologiczne jest w rozwiniĂŞtej depresji niepomijalne, bardzo istotne. W rzeczywistoÂści jednak lekarz czĂŞsto spotyka siĂŞ z postawÂą psychologicznego spirytualizmu, gdy chce siĂŞ wszystko sprowadziĂŚ tylko do psychologicznego problemu, do psychologicznie pojĂŞtych sytuacyjnych uwarunkowaĂą, do sposobu myÂślenia bÂądÂź pamiĂŞci dawnych strat i innych zÂłych doÂświadczeĂą. CiaÂło ma nie odgrywaĂŚ istotnej roli w depresji, co najwyÂżej odbija siĂŞ w nim owo psychiczne cierpienie i reagowanie. Z tej spirytualistycznej perspektywy leki wydajÂą siĂŞ rozwiÂązaniem nieadekwatnym, a nawet zÂłym, odrywajÂącym czÂłowieka od swoich istotnych problemĂłw.

Przy chêci pomocy idzie siê wtedy do psychologa, a nawet rozpoczyna psychoterapiê, która nierzadko zawodzi. Mo¿e byÌ te¿ tak, ¿e wszelk¹ pomoc z zewn¹trz z góry siê odrzuca, gdy¿ góruje potrzeba wielkiej niezale¿noœci, tak wielkiej, ¿e za wszelk¹ cenê chce siê "samemu rozwi¹zaÌ swoje problemy". Tym samym niestety chory cz³owiek ustawia siê sam poza krêgiem mo¿liwej pomocy. Depresja mo¿e te¿ byÌ, a mo¿e zawsze jest, doœwiadczeniem duchowym. Bywa powodem osobistych niepowodzeù, zmiany ¿yciowych planów, pozwala odczuÌ swoj¹ w³asn¹ niemoc i ograniczenia. Osoba z depresj¹ musi niejako siê do tego ustosunkowaÌ, odnaleŸÌ w nowej sytuacji swojego ¿ycia, niejedno przewartoœciowaÌ. Bywa, ¿e odczytuje w tym duchowy, a nawet religijny sens i nowy etap w³asnego rozwoju. B³êdem jednak jest sprowadzanie depresji wy³¹cznie do doœwiadczenia duchowego w taki sposób, ¿e przyjmuje siê stanowisko wrogie wobec tego, co mo¿e zaproponowaÌ wspó³czesna medycyna.